ALTAS CAPACIDADES

As ALTAS CAPACIDADES deben ser vistas dende un prisma de potencial a desenvolver, dende parametros de riqueza . 

Referencia normativa: ORDEN de 28 de octubre de 1996 por la que se regulan las condiciones y el procedimiento para flexibilizar la duración del período de escolarización obligatoria de los alumnos con necesidades educativas especiales asociadas a condiciones personales de sobredotación intelectual.

O alumnado con altas capacidades ten un cociente intelectual  por riba de 120.

Algunha das características máis relevantes son:

-perseverancia, motivación, creatividade, curiosidade, alto grao para recibir información, proceso madurativo rápido,...

A presenza dun alumno ou alumna na aula con altas capacidades é unha oportunidade para aprender, para pescudar,...

É UN DESAFÍO

Debemos desbotar da aula métodos repetitivos, homoxéneos, igual para todos,...

A oferta debe ser rica, variada, favorecedora das aprendizaxes competenciais.

Enténdese que unha persoa ten sobredotación cando nela se dan as seguintes características: unha capacidade intelectual moi superior á esperada para a súa idade, unha alta creatividade e un alto grao de motivación e perseveranza.

Cando se fala da habilidade intelectual hai que ter en conta que esta non debería ser só considerada como o resultado dunha serie de puntuacións nunha proba.

No que se refire á creatividade, considérase que é a capacidade de producir contidos mentais (ideas, realizacións persoais) novos ou sorprendentes. Resulta da interrelación de moitos factores, entre

eles a personalidade, os procesos intelectuais, o contexto e, incluso, a motivación. Os últimos estudos inciden en que a creatividade non é produto dun momento de inspiración, senón que máis ben

é froito do esforzo e do traballo.

Por último, a perseveranza é un dos trazos inherentes á maioría das definicións de sobredotación, entendida como afán de logro, persistencia e entusiasmo en tarefas específicas. Esta é a característica

sobre a que hai menos controversia á hora de identificar unha sobredotación. É común que este alumnado dedique unha gran cantidade de enerxía a resolver un problema concreto ou unha actividade

específica sen abandonar, ata conseguir os seus fins cando estes son do seu interese.

Estas tres características relaciónanse entre si e co ambiente sociocultural no que se desenvolven: tamén teñen un peso específico importante os factores ambientais como a familia e a escola, que son elementos fundamentais para o desenvolvemento das súas capacidades.

Unha definición de consenso sería a que considera as persoas superdotadas como aquelas con capacidade cognitiva superior á da media da poboación da súa mesma idade, así como unha serie

de características ou trazos determinados. Deste xeito, admitimos que a persoa intelixente “nace e faise”, así que podemos dicir que a intelixencia ten dous compoñentes: o innato (as distintas aptitudes) e o adquirido (adquisición de coñecementos e adestramento).

INDICADORES:

Indicadores da capacidade intelectual xeral

• Adquiren aprendizaxes temperás e sen axuda.
• Teñen unha gran facilidade para adquirir novas aprendizaxes.
• Son rápidos na comprensión de información e conceptos novos.
• Establecen  facilmente conexións entre conceptos diferentes.
• Posúen un elevado nivel de indagación.
• Elaboran conceptos verbais con facilidade.
• Utilizan con axilidade novos coñecementos na resolución de problemas teóricos e prácticos.
• Formulan principios e establecen x eneralizaciónspor transferencia de aprendizaxes
•  Destacan na habili dade para argumentar,preguntar e razoar.
• Denotan unha enorme curiosidade intelectual.
• Manifestan interese e gran preocupaciónpolos problemas do mundo.
• Con frecuencia manifestan capacidade de liderado e unha alta capacidade social.

 Indicadores da capacidade intelectual específica

• Logros importantes en determinadas áreas.
• Vocabulario amplo e rico, cunha excelente capacidade para utilizalo con propiedade.
• Gusto pola lectura.
• Memoria, retención fácil e evocación rápida e precisa.
•  Profundidade no coñecemento de temas do seu interese.
• Manifestacións do talento matemático: gusto polos números; rapidez na comprensión e solución de problemas;solucións simples, directas, abreviadas, elegantes; precisión e axilidade no razoamento matemático; uso de criterios sofisticados para clasificar, seriar e agrupar.
• Manifestacións específicas de talento musical.
• Rendemento excepcional nalgunha rama deportiva.

Indicadores da capacidade creativa

• Orixinalidade.
• Imaxinación e fantasía na utilización de recursos.
•  Invención e construción de aparatos con materiais sinxelos.
• Creación de ideas e procesos novos.
• Solución creativa a problemas mediante a utilización de recursos e materiais comúns.
• Composición e adaptación de xogos, de música, etc.
• Especial sentido do humor, ás veces desconcertante.
• Tendencia natural a explorar ideas, con formulacións pouco correntes.
•  Independencia de pensamento.
• Capacidade de iniciativa.
• Facilidade para aplicar coñecementos dunha materia ou situación a outra. 
• Manifestación de opinións contrarias ás habituais.

 Indicadores da capacidade de automotivación e perseveranza

• Capacidade de aprendizaxe autodirixida.
• Concentración nas tarefas, perseveranza e motivación en relación a áreas do seu interese.
• Escasa fatiga, sempre que a tarefa non sexa repetitiva ou rutineira.
• Tendencia a traballar de xeito independente. Aínda que a súa autonomía os leva a ser creativos, hai que estimulalos para que aprendan a traballar en equipo e compartan os seus coñecementos.
• Motívanse especialmente cando as tarefas son complicadas e diferentes.
• Proban cousas novas, gustan dos cambios e aceptan os desafíos que supoñen as novidades.
• Teñen grandes expectativas tanto con respecto a si mesmos como con respecto aos demais, o que fai que teñan metas elevadas. A parte negativa é que poden sentirse apremados e ansiosos debido ás esixencias do contorno (familiares, escolares, sociais).

Axustar a resposta educativa para este alumnado supón ter claro cales son as necesidades educativas que presenta:

• Precisa dunha ensinanza adaptada, cun enfoque multidisciplinar nun contexto educativo enriquecido e dinámico, estimulante para o seu desenvolvemento.
•  Require do acceso a recursos e materiais adicionais, que deben ser planifi cados especificamente.
• Cómprelle flexibilidade no seu horario e nas súas actividades, polo que é conveniente que, cando sexa posible, deixemos que continúe co traballo ata que estea seguro e satisfeito coa tarefa realizada.
• Precisa participar moi activamente no proceso de ensinanza e aprendizaxe e ter a oportunidade de poder poñer en práctica as súas habilidades.
• Élle imprescindible un contorno no que se valoren as ideas creativas e orixinais, máis cá repetición dos contidos.
• Cómprelle un clima social no que se sinta aceptado, e precisa de orientación no manexo das relacións interpersoais e sociais.

En consecuencia, a sobredotación precisa, por un lado, unha resposta diferenciada e diversificada, con estratexias de ensinanza e aprendizaxe consontes cos recursos intelectuais que manexan as persoas que a manifestan. Pero por outro lado, tamén precisa que esa resposta diferenciada sexa consecuencia dun continuo de medidas graduais que teñen o seu inicio nas medidas de atención á diversidade recollidas nos documentos institucionais do centro. As estratexias empregadas con maior frecuencia son as seguintes:

Medidas de enriquecemento

axustes no programa ordinario, é dicir, por adaptacións do currículo

A ampliación curricular de enriquecemento horizontal

Traballo por proxectos, tarefas integradas, resolución de situacións problema,...

Medidas de aceleración (flexibilización periodo de escolarización): Por un lado, anticipar o inicio das etapas educativas, Por outro, reducir a duración da escolaridade obrigatoria.

O papel da familia:Fundamentalmente apoiar o desenvolvemento das capacidades do noso fillo ou filla:

• Sen transmitirlle presión ou un excesivo nivel de esixencia, e sen expectativas previas sobre as súas consecucións.
• Favorecendo a súa crianza nun ambiente variado en estímulos, consonte coa súas capacidades e cos intereses que amosa. Nese ambiente inclúense tamén eles mesmos, xa que as súas actitudes e os seus intereses (pola lectura,  tamén un estímulo e un referente para os fillos e fillas.
• Propiciando un ambiente estimular rico, o que non supón descoidar outros aspectos do desenvolvemento persoal e social: hai que evitar o seu illamento, fomentando as relacións e as actividades lúdicas cos iguais.
• Vixiando as actitudes prepotentes ou de superioridade que manifeste cara a outras persoas como consecuencia de comparacións indebidas referidas ás súas capacidades. Debe aprender a aceptar e valorar os demais do mesmo xeito que os demais deben aceptalo a el sen considerar que os seus niveis de logro o converten nun ser estraño.
• Mitigando o seu excesivo perfeccionismo e a autocrítica.