viernes, 26 de febrero de 2021

EXERCICIOS PARA A LECTOESCRITURA: FONEMAS /R/ /B/ /C/

 

Exercicios lectoescritura fonenas /R/, /B/, /C/

RECOMENDACIÓNS METODOLÓXICAS

·         Promover a creación dun banco temático de palabras, de vocabulario relacionado cos proxectos ou UDIS empregando os útiles de escritura e o ordenador.

·         Empregar a escritura para aprendizaxes funcionais  como enviar e-mail, cuñas, lemas, inventar títulos ou novas, recetas,...

·         Traballar de forma contextualizada e funcional propiedades cuantitativas e cualitativas

·         Propiciar a identificación da separación entre palabras

·         Visibilizar a direccionalidade do sistema de escritura e de lectura cando escribimos ou lemos contos.

·         Dinamizar o coñecemento da ortografía comparando, analizando.

       Propiciar a participación do alumnado para que sexa o protagonista da súa aprendizaxe pero sempre ofrecendo modelos creativos e funcionais.

       Facilitar a opcionalidade da elección, a diversificación curricular e a axuda pedagóxica

       Partir dos coñecementos previos.

       Comunicar e consensuar obxectivos e criterios de avaliación.

       Ter en conta intereses e motivacións do alumnado.

       Dinamizar aprendizaxes funcionais, contextualizados e significativos.

       Favorecer as interaccións e as aprendizaxes cooperativas.

       Facilitar intercambios de alumnado que estean situados nunha mesma zona de desenvolvemento próximo (ZDP)

       Avaliar tendo en conta os seus esforzos.

       Provocar o conflicto cognitivo e o desquilibrio para que poida existir aprendizaxe.

       Crear espazos e tempos de síntese, para a corrección  individual e colectiva e que se realice no momento.

       Aproveitar os erros ofrecendo modelos e, ante as preguntas do alumnado, as dúbidas,... non debemos dar directamente respostas senón poñer ao alumnado en conflicto. Por ex. ti que porías?, onde podes buscar?, a quen podemos preguntar? falta algo?, comprobamos se está ben escrito asi?...pero NUNCA deixalo sen a posibilidade do desequilibrio, do conflicto cognitivo.

       Propiciar a autoestima

       Favorecer o clima da clase

       Todo o que se escriba e se lea debe ser funcional, contextualizado: listas de nomes da clase, de obxectos, de receitas, ingredientes, notas informativas, carteis, cartas, mensaxes,  ...

       Indicar gráficamente por onde debemos iniciar a escritura e a lectura (direccionalidade de esquerda a dereita) como por exemplo debuxar unha flecha no inicio da ficha ou do folio ir marcando co dedo a direccionalidade do que se está a ler


miércoles, 24 de febrero de 2021

FILA CERO EN FEBREIRO

 

As propostas de cine para Educación Infantil son:


Para o alumnado de Educación Primaria son: 



As propostas para as persoas adultas e para o alumnado de Secundaria son:





Agora a sentarse e a iniciar a sesión de cine con "ambiente" de cine: luces apagadas, palomitas ...

lunes, 22 de febrero de 2021

LECTURAS PARA IMAXINAR EN FEBREIRO

 



Mes de chuvias, mes de treboadas e vento días para imaxinar unha primavera de flores, xogos no bosque, arte divertido ou ricos pasteis con ou sen arroz con leite.

Educación Infantil





Tamén as historias que se propoñen para Educación Primaria  pode iniciarse  con Dani un mozo que ten unha vida moi pechada no seu mundo con problemas nos estudios ata que algo sucede e a súa vida ponse patas arriba e o seu mundo xira e xira.

En Conexión Macarrón atopamos a Espe e Rino que agardan debaixo dun tobogán a que pare de chover ata que apareceu unha personaxe sinistra vestida de negro, Expósito, cun paraguas que daba voltas ... 

E na derradeira proposta Carabela que é a cociñeira dun barco que naufraga nunha illa e esperta rodeada de peixes mutantes tóxicos, paxaros diferentes ... Na Illa Pequena Plástico a desfeita do pouco coidado que temos co medio ambiente preséntase ante os lectores e fará posible unha análise crítica.




Para o alumnado de Secundaria e para as persoas adultas da familia a proposta xira en torno a historia de casualidades que viven Costanza e Mauro. tantos anos agardándose e un encontro imprevisto en Madrid fai que os seus destiños volvan xunguirse.




viernes, 19 de febrero de 2021

EXERCICIOS PARA A LECTOESCRITURA: FONEMAS (N, D, Z)

 


Exercicios fonema /n/, /d/, /z/

Competencia en Comunicación Lingüística:

A competencia en comunicación lingüística é o resultado da acción comunicativa  dentro de prácticas sociais determinadas, nas cales o individuo actúa con outros  interlocutores e a través de textos en múltiples modalidades, formatos e soportes. Estas  situacións e prácticas poden implicar o uso dunha ou de varias linguas, en diversos  ámbitos e de maneira individual ou colectiva. Para isto o individuo dispón do seu repertorio  plurilingüe, parcial, pero axustado ás experiencias comunicativas que experimenta ao  longo da vida. As linguas que utiliza puideron ter vías e tempos distintos de adquisición e  constituír, por tanto, experiencias de aprendizaxe de lingua materna ou de linguas  estranxeiras ou adicionais.

Esta visión da competencia en comunicación lingüística vinculada con prácticas sociais  determinadas ofrece unha imaxe do individuo como axente comunicativo que produce, e non  só recibe, mensaxes a través das linguas con distintas finalidades. Valorar a relevancia desta  afirmación na toma de decisións educativas supón optar por metodoloxías activas de  aprendizaxe (aprendizaxe baseada en tarefas e proxectos, en problemas, en retos, etcétera),  fronte a opcións metodolóxicas máis tradicionais.

Esta competencia precisa da interacción de distintas destrezas, xa que se produce en  múltiples modalidades de comunicación e en diferentes soportes. Desde a oralidade e a escritura até as formas máis sofisticadas de comunicación audiovisual ou mediada pola  tecnoloxía, o individuo participa dun complexo entramado de posibilidades comunicativas.

 

En resumo, para o adecuado desenvolvemento desta competencia resulta necesario  abordar a análise e a consideración dos distintos aspectos que interveñen nela, debido á  súa complexidade. Para isto, débese atender aos cinco compoñentes que a constitúen e  ás dimensións en que se concretan:

– O compoñente lingüístico comprende diversas dimensións: a léxica, a gramatical, a  semántica, a fonolóxica, a ortográfica e a ortoépica, entendida esta como a articulación  correcta do son a partir da representación gráfica da lingua.

– O compoñente pragmático-discursivo comprende tres dimensións: a sociolingüística  (vinculada coa adecuada produción e recepción de mensaxes en diferentes contextos  sociais); a pragmática (que inclúe as microfuncións comunicativas e os esquemas de  interacción), e a discursiva (que inclúe as macrofuncións textuais e as cuestións  relacionadas cos xéneros discursivos).

– O compoñente sociocultural inclúe dúas dimensións: a que se refire ao coñecemento  do mundo e a dimensión intercultural.

– O compoñente estratéxico permite ao individuo superar as dificultades e resolver  os problemas que xorden no acto comunicativo. Inclúe tanto destrezas e estratexias  comunicativas para a lectura, a escritura, a fala, a escoita e a conversa, como destrezas  vinculadas co tratamento da información, a lectura multimodal e a produción de textos  electrónicos en diferentes formatos; así mesmo, tamén forman parte deste compoñente  as estratexias xerais de carácter cognitivo, metacognitivo e socioafectivas que o individuo  utiliza para comunicarse eficazmente, aspectos fundamentais na aprendizaxe das linguas  estranxeiras.

O desenvolvemento desta competencia fai referencia ao emprego da linguaxe como instrumento de  comunicación oral e escrita, de representación, interpretación e comprensión da realidade, de construcción e comunicación do coñecemento e de organización  e autorregulación do pensamento, das emocións, e da conduta. Para acadar o desenvolvemento desta competencia fomentaremos e dinamizaremos a participación do alumnado, a toma de decisións empregando o consenso e o diálogo, respectando a diversidade de respostas, ofrecendo un clima que anime a ler, escribir e conversar.

PROCESOS QUE INTERVEÑEN NO PROCESO LECTO-ESCRITOR

De forma cotiá expoñemos que para ler e escribir o alumnado ten que estar ben lateralizado e co esquema corporal adquirido. Pero hoxe sábese que son moitas as capacidades e habilidades que inflúen no proceso.

·         Procesamento perceptivo

·         Procesamento léxico

·         Procesamiento semántico

·         Procesamento do texto

·         Elaboración da mensaxe

·         Textualización

·         Revisión

·         Percepción e discriminación visual e auditiva

·         Memoria visual

·         Esquema corporal

·         Orientación espacial e temporal

·         Lateralidade

·         Coordinación visual e motriz

·         Coordinación óculo-motriz

·         Ritmo

·         Análise e síntese visual e auditiva

·         Habilidades auditivas e visuais

·         Memoria cinestésica

·         Adquisición da linguaxe oral

·         Habilidade grafomotriz

·         Habilidade analítico-sintética

·         Capacidade de atención

·         Capacidade de establecer relacións espacio-temporais

·         Simbolismos e aptitudes psicolingüísticas.

·         Resistencia á fatiga.

·         Facultade de memorización e de evocación inmediata.

É necesario abordar a lectura e a escritura de forma global, integral, lúdica, significativo, multisensorial, fomentando aprender a conocer, aprender a hacer, aprender a estar y convivir y aprender a ser.

Os métodos e enfoques deben ser integrados para crear un método "personalizado" para o grupo de alumnado pois a rixidez metodolóxica nunca leva a dar resposta á diversidade do alumnado en canto a intereses, capacidades, competencias, estilos e ritmos de aprendizaxe, realidades culturais, sociais e familiares.

Sempre debemos ter presente que somos CEREBRO E CORAZÓN.


viernes, 12 de febrero de 2021

EXERCICIOS PARA A LECTOESCRITURA: FONEMAS (T, Ñ)

 

EXERCICIOS FONEMA /T/, /Ñ/

A lectura e a escritura son dúas actividades complexas pero necesarias para acceder aos saberes e son procesos interpretativos a través dos cales constrúense significados; é dicir, ler e escribir son basicamente actividades coas que construímos e ampliamos o nosos coñecemento do mundo que nos arrodea.

A escritura pasa por diferentes etapas e momentos que dependen máis da tipoloxía de secuencias didácticas e de aprendizaxes que ofrezamos que do estadio evolutivo do alumnado e asi aparecerán grafismos primitivos e pseudoletras, diferencias cualitativas e cuantitativas entre letras e números, escrituras sen control de cantidade, escrituras fixas, escrituras diferenciadas na cantidade, orden, e variedade de letras, escrituras silábicas, escrituras silábico -alfabéticas, escrituras alfabéticas y ortográficas.

O mundo que rodea a nenos e nenas é un mundo gráfico onde ven obxectos reais, e representacións e signos diversos. A primeira diferenciación que establecerán refírese a distinguir entre os debuxos, por unha parte, e outros signos gráficos como letras, números, grafías diversas. En xeral, o alumnado de 4º de E.I. xa estableceu a diferencia entre debuxar e escribir.

Esixen un proceso cognitivo de elaboración de hipóteses, de mantemento e de resolución de inferencias. A lectoescritura ten un carácter marcadamente social e interactivo e constitúe un proceso global de construcción e interpretación de significados.

Debemos ter en conta que ler é comprender textos e escribir producir linguaxe escrita. Provocar aprendizaxes é ampliar as fronteiras do pensamento e a nosa ensinanza non será solo transmitir informacións senón axudar aos alumnos e alumnas a transformar as súas ideas pois unha aprendizaxe significativa é aquela que se incorpora a un pensamento e modifícao para melloralo.

Comprender e producir é pensar (saber, coñecer), realizar (saber facer), e facelo o mellor posible (saber ser). Ou, o que é o mesmo, desenvolver competencias en canto son coñecementos, valores-actitudes e habilidades e destrezas.

Escribir e ler son actividades para comunicarse. Para expresar ideas, sentimentos, opinións, sentimentos, fantasías, realidades.

Ambos procesos, a lectura e a escritura, deben abordarse de maneira global para garantizar o significado.

Ao alumnado debemos provocarlle as ganas de ler e de escribir e tendo como referente que tarefas fáciles fanse monótonas e aburridas e excesivamente complexas asustan e inhiben. Nenos e nenas deben sentirse capaces de abordar con éxito a tarefa proposta. A medida do éxito a da, especialmente, a resposta dos adultos ante o resultado do esforzo do neno-a. A motivación require de valoracións positivas e de estratexias para facelo mellor, para lograr novos retos, provocando o pracer de pensar, de pescudar, de comparar, de buscar solucións a problemas atopados, etc. O alumnado precisa modelos a imitar polo que debemos asulagar a aula con palabras, con frases e as diferentes secuencias didácticas relacionadas coa lectoescritura deben ter en conta os diferentes tipos de texto  que se establecen no currículo (enumerativos, informativos, literarios, expositivos, prescritivos) e sempre tendo a posibilidade de comparalos entre sí. Os nomes do alumnado, os nomes dos obxectos da aula, dos alimentos, dos animais, dos planetas,...deben estar integrados en listas (textos enumerativos), en receitas (textos prescritivos-instructivos), en notas,... As nenas e nenos de E.I. non poderán identificar as características e propiedades dun texto literario dialogado se non o compara cun texto literario poético ou cun texto informativo.

Cando deseñen menús ou recetas deberán anteriormente ter a posibilidade de pescudar na biblioteca, en diferentes restaurantes,...sobre estes tipos de textos para que poidan deseñar os seus propios menús ou recetas sabendo a súa estructura, a súa disposición, a súa funcionalidade. Pola contra,  se desexamos que o cartel  ou xornal sexan un recurso informativo deberemos poñer ao alumnado en disposición de poder analizar este tipo de textos para descubrir a súa funcionalidade e propiedades para logo deixar que os deseñen e creen. O mesmo acontece co proceso de creación de notas informativas, carteis, cartas,... que precisan da valoración, descubrimento da súa utilidade, do encabezamento, dos datos relevantes, da lonxitude axeitada,...

As intervencións dos docentes son necesarias para contribuir ao avance da aprendizaxe do sistema de escritura e da lectura. (Myriam Nemirovsky)


viernes, 5 de febrero de 2021

EXERCICIOS PARA A LECTOESCRITURA: FONEMAS (L, S)

 


No proceso da lectura e da escritura debemos ter en conta o importante das axudas distais (ambiente de aprendizaxe, recursos,...) e axudas proximais (ofrecer modelos, retroalimentación, directrices de acción,...) polo que os periodos establecidos por Piaget teñen un carácter orientativo e coa cautela interpretativa de que as aprendizaxes producen avance no desenvolvemento e maduración do alumnado e, polo tanto, non podemos argumentar   que primeiro o alumnado debe estar xa desenvolvido e logo poder pasar de etapa no proceso escritor e lector.

Seguindo a teoría de Vygotsky débense ter en conta os niveis de DESENVOLVEMENTO REAL  (ZDR) e POTENCIAL  (ZDP) polo que temos que actuar na ZONA DE DESENVOLVEMENTO PRÓXIMO para que o alumnado poida poñer en conexión o que xa sabe, o que realiza solo e o que realizará con axuda dos iguais ou dos docentes porén condicionando os nosos plantexamentos pedagóxicos-didácticos. Neste senso Vygotsky denomina como ZONA DE DESENVOLVEMENTO PRÓXIMO o conxunto de funcións que aínda non maduraron pero que están en proceso de maduración. Esta concepción permite orientar o ensino cara a facilitar as condicións que fagan posible a consecución do nivel madurativo seguinte ainda antes da idade determinada polos estadios evolutivos de Piaget.

Ex. xa escribe o seu nome, agora intentamos que escriba os nomes dos amigos e amigas; xa identifica nomes e agora deberá localizalos en frases, en textos,...

Atribuimos significado a unha nova aprendizaxe basándonos no que xa sabemos. Cando non podemos relacionar o contido que temos que aprender empregamos a  memorización  polo que as actividades de lectura e de escritura que plantexemos ao alumnado deben ser próximas, contextualizadas, relacionadas con centrois de intereses, proxectos,... e deben posibilitar a interacción entre o que saben, o novo contido e a actitude ou dispoñibilidade do neno ou nena. Os iguais e os adultos debemos crear conflicto, desequilibrio nos esquemas cognitivos para poder seguir aprendendo.

A recente adopción dos postulados de Vygostky e o desenvolvemento do modelo constructivista puxeron de manifesto que a aprendizaxe é previa á maduración e, polo tanto, non se poden concebir os estadios de Piaget de forma estática. Hai que incorporarlle ó senso constructivo – dinámico-  o criterio de intervir sobre a zona de <<desenvolvemento próximo>> (propiciando comparacións, reflexións, análises, indagacións,...) polo que deberemos tomar en consideración non só os estadios xa completados senón tamén aqueles que están comenzando a madurar.

Polo que se refire á aprendizaxe significativa de Ausubel integrada na “TEORÍA DA APRENDIZAXE SIGNIFICATIVA”, integrada dentro do modelo constructivista e desenvolvida por Ausubel, permite profundizar nos mecanismos da aprendizaxe e parte da necesidade de poñer á criatura ante unha situación de desequilibrio, presentándolle conceptos que dificulten a súa conexión cos que ela xa posúe almacenados no cerebro. Ante esta situación vese na obriga de responder a fin de resolver esa disonancia, ben sexa clarificando a relación entre o novo concepto e os que xa tiña e adaptando polo tanto a súa estructura cognitiva, ou polo contrario, construíndo novos esquemas cando non hai relación posible entre os conceptos almacenados e a nova información.

Ex.Como se escribirá MECANICO?, que letras faltarán na palabra escrita? Imos comparar o que escribimos coa lista de palabras que temos no ficheiro, cal será máis longa? que letras ten o meu nome que tamén están nas palabras sinaladas do conto? cantas veces aparece repetida o fonema /t/?

De igual maneira botaremos man das aportacións das aportacións de Bruner  (Aprendizaje por descubrimento) que establece que a aprendizaxe debe facerse de forma activa e constructiva, por “descubrimento”, polo que é fundamental que o alumno-a aprenda a aprender. A persoa docente actúa como guía do alumnado e pouco a pouco vai retirando esas axudas (andamiaxes) ata que alumnos e alumnas  puedan actuar cada vez con maior grao de independencia e autonomía.

Ex. buscando axuda en ficheiros de vocabulario, en modelos de recetas, en modelos de menús, en modelos de cómics, de cartas, de notas informativas,...

E para rematar, integraremos as aprendizaxes dunha forma contextualizada, "aprendizaxe situada". O concepto de “aprendizaxe situada” (situated learning, Leave y Wenger, 1991) indica que as aprendizaxes deben ter un carácter contextualizado e que non se reduce  ás  nocións convencionais de aprendizaxe in situ ou aprendizaxe activo, senón que se aprende nunha comunidade de práctica; isto é, nun contexto cultural, social, de relacións, do cal obtén os saberes necesarios para transformar a comunidade e transformarse a sí mesmo.

Ex: creación de cuñas informativas ou publicitarias, deseño de notas informativas, creación de decálogos de consumo responsable de auga, de uso responsable das bibliotecas, etc.

Outros referentes para deseñar situacións de aprendizaxe da lectoescritura exitosas, significativas, globalizadas, activas, globalizadas, por descubrimento, dinámicas, inclusivas,...serían:  Díez de Ulzurrun (2011), Ferreiro e Teberosky (1979), Teberosky (1993)

EXEMPLO DE TRABALLO COS FONEMAS /L/, /S/


lunes, 1 de febrero de 2021

CALENDARIO COMPETENCIAL FEBREIRO 21

 






Xa iniciamos un novo mes con propostas diversas que integral un enfoque competencial e ODS. Neste mes os nenos e nenas de E.Infantil indagarán sobre disfraces, gravar audios de contos, realizar inventario de palabras con detrerminados fonemas, crear problemas matemáticos, escoitar música clásica, deseñar lista da compra ou planificar actividades corresponsables ou gravar cuñas publicitarios sobre libros ou alimentación saudable. Polo que respecta aos nenos e nenas de E. Primaria crearán podcast, realizarán estudios estatísticos comparativos dos día de chuvia, fotografar plantas ou xogarán o xadrez.
Para E. Secundaria teremos propostas relacionadas coa e rradicación da pobreza, o aforro de auga, un canal de Youtube sobre preferencia sde cine/literatura/música, recompilación de poesías ou cancións que falen de auga, indagación sobre o 23F e crear un podcast, búsqueda de medidas para reducir a contaminación etc.
As propostas lectoras tamén aparecerán e as de cine.

A muller sanitaria deste mes é CARMEN MOSQUERA, Pediatra (A Guarda)