COMPETENCIAS NA LOMLOE

 

Os contidos escolares de cada etapa educativa deben responder ás necesidades derivadas dun novo modo sostible promovido polas Nacións Unidas a través dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS), Axenda 2030. Sendo máis precisos, necesitamos definir unha nova visión tanto dos contidos escolares como das competencias esenciais que nos permitan superar con garantías de éxito os retos e as esixencias propias dos novos modos de vida sostibles.

Non estamos a falar de simplificación do currículo senón de que os novos contidos dean resposta a unha sociedade do s. XXI e que teña en conta os profundos cambios culturais.

Debemos ter claro que tampouco se está a falar de incrementar contidos ao ter que integar os ODS senón de satisfacer as novas demandas culturais ou de cambios metodolóxicos para o logro dos aprendizaxes desexados.

Todo é máis complexo e de natureza diferente: Necesitamos avanzar na construcción dunhna nova síntese entre contidos escolares e competencias que poida contar coa estreita colaboración dos centros educativos. Esta nova síntese requerirá un traballo moi serio de integración curricular, pero, sobre todo, requerirá dun traballo moi serio e moi cuidadoso de todos os axentes educativos para alinear axeitadamente as súas decisións e as súas accións. Neste sentido, debemos ter moi presente que é a través do currículo como as sociedades identifican e agrupan as competencias requeridas en significativas experiencias de aprendizaxe, pertinentes e satisfactorias para todo o alumnado.

Por todo o anterior, a maioría de países emprenderon ou están no proceso de emprender reformas curriculares cara a enfoques basados nas competencias, que permiten a todos desenvolver  competencias para facer fronte aos desafíos actuais e futuros, o que -paralelamente- esixe que os currículos sexan sistemas de aprendizaxe permanente, capaces de renovarse e innovar constantemente.

As competencias son un novo tipo de aprendizaxe e este termo asociado de “competencias chave” utilízase como soporte para a resolución dun problema social recurrente: a selección dos aprendizaxes básicos que toda sociedade realiza, para que calquer persoa poida ser considerada unha persona educada.

Todos os cambios que se aveciñan e que aparecen reflectidos na LOMLOE (2020) están baseados no que o IBE (International Bureau of Education) da UNESCO. O IBE, con ubicación en Xenebra é a rama académica da UNESCO que promove que os sistemas educativos adopten currículos competenciais transformando a experiencia de aprendizaxe dos nenos e nenas para dar resposta aos grandes retos globais. A finalidade última do cambio curricular que se propón non é outra que transformar as experiencias de aprendizaxe nas aulas para que poidan contribuir a desenvolver modos de vida sostibles.

A paradoxa de toda educación é que tratamos de educar ás persoas para un futuro que en boa medida non coñecemos, de aí a dificultad de saber que tipo de experiencias merece a pena vivir na escola e fóra dela. Sabemos, eso sí, que a educación será sempre a ponte entre o presente e o futuro e que desempeñará un papel decisivo no logro  dun futuro mellor.

 Non sabemos con certeza como será o mundo en que vivirá o noso alumnado actual, pero si sabemos moi ben como nos gustaría que fose  e, en consonancia, temos o deber de preparalos para ese mundo, unha preparación que mire tanto ao presente como ao futuro, respondendo asi a dúas das metas dos ODS:

 

Meta 4.3. De aquí a 2030, asegurar el acceso igualitario de todos los hombres y las mujeres a una formación técnica, profesional y superior de calidad, incluida la enseñanza universitaria.

Meta 4.4. De aquí a 2030, aumentar considerablemente el número de jóvenes y adultos que tienen las competencias necesarias, en particular técnicas y profesionales, para acceder al empleo, el trabajo decente y el emprendimiento.

As competencias: algunhas propostas para a selección

A incorporación das competencias aos sistemas educativos dos países membros da Unión Europea, seguindo a recomendación do Parlamento Europeo e do Consello, de 18 de decembre de 2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente [Diario Oficial L 394 de 30.12.2006]  é un gran reto, para os países europeos e para as Ciencias da Educación, que deben contribuir a xerar base de coñecemento que permita aos sistemas educativos resolver os problemas de entropía xerados polos cambios nos sistemas sociais.

No noso país, as competencias clave permaneceron como unha referencia constante nas dúas derradeiras leis educativas, ainda que con lixeiras modificacións na súa formulación do modelo curricular que lle proporcionaba o seu marco xeral. fan a súa aparición na Lei Orgánica de Educación (LOE, 2006) e se manteñen na Lei Orgánica 8/2013, de 9 de decembro, para a mellora da calidade (LOMCE).

Na nova Lei orgánica (LOMLOE 3/2020) non aparecen o nome das competencias clave, pero é moi probable que na elaboración dos novos Reais Decretos de ensinanzas mínimas se incorpore unha actualización do perfil competencial realizado pola Unión Europea no ano 2018:

 

Un camiño preñado de oportunidades e de novos retos se sitúan ante nós.

ENFOQUES DA LOMLOE (Lei Orgánica 3/2020 que modifica a Lei Orgánica 2/2006)

 

Lei Orgánica 3/2020 que modifica a Lei  2/2006 de Educación (LOMLOE)

A cidadanía reclama un sistema educativo moderno, máis aberto, menos ríxido, multilingüe e cosmopolita que desenvolva todo o potencial e talento do alumnado. Estes plantexamentos deben ser ampliamente compartidos pola comunidade educativa e pola sociedade. Os centros educativos deben ser os escenarios para un benestar de nenos e nenas pero existen outros escenarios para as aprendizaxes e por iso a sociedade debe esforzarse por crealos e dinamizalos: parques, rúas, barrios, cines, teatros, bosques, ríos ... e deben integrar a Recomendación formulada no 2004 na Estratexia Mundial sobre Réximen Alimentario, Actividade Física e Saúde.

Por todo o anterior, a finalidade desta Lei non é outra que establecer un renovado ordenamento legal que aumente as oportunidades educativas y formativas de toda la población, que contribúa á mellora dos resultados educativos do alumnado, e satisfaga a demanda xeralizada na sociedade española dunha educación de calidade para todos.

A educación que se visibiliza nesta Lei levaranos a unha educación comprensiva e farase efectivo  unha educación inclusiva como dereito humano para todas as persoas, recoñecido na Convención sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade, ratificada por España no 2008, para que este dereito chegue a aquelas persoas en situación de maior vulnerabilidade.

ENFOQUES
1. INTERÉS SUPERIOR DO MENOR E OS DEREITOS DA INFANCIA PRINCIPIOS RECTORES DO SISTEMA EDUCATIVO	Convención Dereitos da Infancia Este enfoque dos dereitos da infancia entre os principios rectores do sistema, según o establecido na Convención sobre os Dereitos do Neno-Nena de Nacións Unidas (1989), recoñecendo o interese superior do -da menor, o seu deretito á educación e a obriga do Estado de asegurar o cumprimento efectivo dos seus dereitos.
2. IGUALDADE DE XÉNERO	É necesario un enfoque de igualdade de xénero a través da coeducación, da visibilización de estereotipos de xénero, do papel das aportacións das mulleres ao longo da historia, da prevención da violencia de xénero e do  respecto á diversidade afectivo-sexual, introducindo sempre a perspectiva inclusiva e non sexista.
3. MELLORA CONTINUA DOS CENTROS EDUCATIVOS E PERSONALIZACIÓN DAS APRENDIZAXES	Neste tercer enfoque plantéxase de forma transversal orientado a que todo o alumnado teña garantías de éxito na educación por medio dunha dinámica de mellora continua dos centros educativos e unha maior personalización das aprendizaxee xa que cada neno-nena é diferente, teñen ritmos e estilos de aprendizaxe diferentes asi como características, necesidades, intereses, motivacións etc
4.EDUCACIÓN PARA O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE (ODS)	Este enfoque recoñece a importancia de atender ao Desenvolvemento Sostible de acordo co establecido na Axenda 2030. Así, a educación para o desenvolvemento sostible e a cidadanía mundial debe incardinarse nos plans e programas educativos da totalidade incorporando os coñecementos, capacidades, valores e actitudes que necesitan todas as persoas para vivir unha vida fructífera, adoptar decisións fundamentadas e asumir un papel activo –tanto no ámbito local como mundial– á hora de afrontar e resolver os problemas comúns a todos os cidadáns do mundo. A educación para o desenvolvemento sostenible e para a cidadanía mundial inclúe a educación para a paz e os dereitos humanos, a comprensión internacional e a educación intercultural, así como a educación para a transición ecolóxica, sen descuidar a acción local, imprescindibles para abordar a emerxencia climática, de modo que o alumnado coñeza que consecuencias teñen as nosas accións diarias no planeta e xerar empatía cara o seu entorno natural e social.
5.PAPEL CENTRAL DO DESENVOLVEMENTO DA COMPETENCIA DIXITAL	O uso xeralizado das tecnoloxías de información e comunicación en múltiples aspectos da vida cotiá fai que se aceleren cambios profundos na comprensión da realidade e na maneira de comprometerse e  participar nela,  nas capacidades para construír a propia personalidade e aprender ao longo da vida, na cultura e na convivencia democráticas, entre outros. Este cambio de enfoque require dunha comprensión integral do impacto personal e social da tecnoloxía, de como este impacto é diferente nas mulleres e nos homes e unha reflexión ética acerca da relación entre tecnoloxías, persoas, economía e medioambiente, que se desenvolve tanto na competencia dixital do alumnado como na competencia dixital docente. Esta Lei insiste na necesidade de ter en conta un cambio dixital que se está a producir nas nosas sociedades e que forzosamente afecta a á actividad educativa. O desenvolvemento da competencia dixital non supón soamente o dominio de diferentes dispositivos e aplicacións. O mundo dixital é un novo hábitat no que a infancia e a xuventude viven cada vez máis: nel aprenden, se relacionan, consumen, disfrutan do seu tempo libre. E non podemos esquecer a fenda de xénero.

Fonte: Preámbulo LOMLOE 3/2020