Fonte: Protocolo para a intervención psicoeducativa da dislexia e/ou outras dificultades específicas da aprendizaxe, Xunta de Galicia
Xa temos un novo protocolo que dará respostas á diversidade. Ofrece comprensión da temática, un marco epistemolóxico amplo, estratexias para a detección temperá e a intervención psicoeducativa.
Pero, que é un alumno-a con dislexia ou DEA (dificultades específicas de aprendizaxe)?
Alumnado con dislexia ou alumnado con
DEA son alumnos/as con Necesidades Específicas Apoio Educativo (TÍTULO
II, LOE/LOMCE) que “requiren
unha atención educativa diferente á ordinaria, por presentar necesidades
educativas especiais, por dificultades específicas de aprendizaxe, TDAH, polas
súas altas capacidades intelectuais, por terse incorporado tarde ao sistema
educativo ou por condicións persoais ou de historia escolar”
A escolarización dos alumnos e das
alumnas con DEA“... rexerase polos
principios de normalización e inclusión e asegurará a súa non discriminación e
a igualdade efectiva no acceso e permanencia no sistema educativo, e a
identificación, valoración e intervención das necesidades educativas deste
alumnado realizarase da forma máis temperá posible”
Hay que intervir para “compensar” ou minimizar esas dificultades
dende un enfoque INCLUSIVO pois a
riqueza e o valor da diversidade existe. Cadaquén
é diferente e diverso.
A competencia en lectura e escritura,
unha das oito competencias clave que establece a Recomendación do Consello da
Unión Europea do 22 de maio de 2018, relativa ás competencias clave para a aprendizaxe
permanente, constitúe, en opinión de dito Consello, “a base da aprendizaxe
posterior e a interacción lingüística sucesiva”, por tratarse da “habilidade de
identificar, comprender, expresar, crear e interpretar conceptos, sentimentos,
feitos e opinións de forma oral e escrita, mediante materiais visuais, sonoros
ou de audio e dixitais nas distintas disciplinas e contextos. E iso implica a
habilidade de comunicarse e conectar eficazmente con outras persoas, de forma
adecuada e creativa”
A dislexia, segundo o DSM-5 (APA,
2014. Páx. 67), ”é un termo alternativo ao de 1dificultades lectoras, que se
refire a un patrón de dificultades da aprendizaxe que se caracteriza por
problemas co recoñecemento de palabras en forma precisa ou fluída, deletrear
mal e pouca capacidade ortográfica. Se se utiliza dislexia para especificar
este patrón particular de dificultades, tamén é importante especificar calquera
dificultade adicional presente, como dificultades de comprensión da lectura ou
do razoamento matemático"
No
DSMV o trastorno específico de aprendizaxe integra DEA
DELIMITACIÓN
CONCEPTUAL DEA
O National Joint Committee Learning
Disabilities (NJCLD): “Dificultade da aprendizaxe é un termo xenérico que se
refire a un grupo heteroxéneo de alteracións que se manifestan por dificultades
significativas na adquisición e uso da comprensión oral, expresión oral,
lectura, escritura, razoamento, ou habilidades matemáticas. Estas alteracións
son intrínsecas á persoa, presumiblemente debidas a unha disfunción do Sistema Nervioso
Central, e poden ocorrer ao longo de todo o ciclo vital (life span). Xunto coas
dificultades da aprendizaxe poden existir problemas nas condutas de
autorregulación, percepción social e interacción social, pero non constitúen
por si mesmas unha dificultade da aprendizaxe. Aínda que as dificultades da
aprendizaxe poden ocorrer conxuntamente con outras condicións incapacitantes
(por exemplo: deficiencias sensoriais, atraso mental, trastornos emocionais
graves) ou con influencias extrínsecas ou ambientais (diferenzas culturais,
instrución insuficiente ou inapropiada), non son o resultado directo destas
condicións ou influencias” (Hammill, 1990, páx. 77)
ASPECTOS
COMÚNS DAS DIFERENTES DEA
ü Fallos na
execución
ü Discrepancias
entre rendemento real e esperado e entre ámbitos do desenvolvemento.
ü Disfuncións
nos procesos psicolóxicos.
ü Factores
etiolóxicos (funcionalidade).
ü Criterios
excluíntes.
ü Criterio
de especificidade.
CARACTERÍSTICAS
|
-Persistencia.
-Discrepancia
entre o rendemento real na lectura, na escritura e/ou no cálculo e o Cociente
Intelectual.
-Interferencia destas dificultades no
rendemento académico,
-Heteroxeneidade
na súa aparición e nas características específicas.
|
A Clasificación internacional de
enfermedades.CIE-10 (OMS, 1998) considera que as dificultades 2específicas da
aprendizaxe son trastornos específicos do desenvolvemento da aprendizaxe
escolar que abarcan grupos de trastornos que se manifestan por déficits
específicos e significativos da aprendizaxe escolar, os cales xorden de
alteracións nos procesos cognoscitivos, en gran parte secundarias a algún tipo
de disfunción biolóxica. Estes déficits da aprendizaxe non son a consecuencia
directa doutros trastornos (como discapacidade intelectual, déficits
neurolóxicos importantes, problemas visuais ou auditivos sen corrixir ou
trastornos emocionais), aínda que poden estar presentes. Os trastornos
específicos do desenvolvemento da aprendizaxe escolar adoitan presentarse
acompañados doutras síndromes, tales como trastornos por déficit de atención ou
trastornos específicos do desenvolvemento da fala e a linguaxe.
O DSM-5 inclúe as dificultades
específicas da aprendizaxe nos trastornos do neurodesenvolvemento;
concretamente, no denominado trastorno específico da aprendizaxe, o cal se
manifesta durante os anos escolares, caracterizándose por dificultades
persistentes que impiden a aprendizaxe das aptitudes académicas básicas de
lectura, escritura e matemáticas. O rendemento deste alumnado nas habilidades
académicas afectadas está por debaixo da media da súa idade, ou ben conseguen
alcanzar niveis aceptables de rendemento tras un gran esforzo, a pesar de que a
súa intelixencia é adecuada ou “dotada” para con respecto á súa idade, e
tampouco presentan outros trastornos sensoriais non corrixidos, mentais ou
neurolóxicos, nin se atopan en situación de adversidade psicosocial ou baixo
directrices educativas inadecuadas.
A neuropsicoloxía infantil,
considérase que as dificultades específicas da aprendizaxe son “dificultades
neuropsicolóxicas de aprendizaxe”,
Os trastornos neuropsicolóxicos que
preexisten antes de que se inicie a escolaridade e afectan á aprendizaxe de
procesos básicos como lectura, escritura, razoamento e cálculo. Son
discapacidades menores, máis específicas, que afectan a un único proceso
cognitivo, estando preservada a intelixencia (Portellano, 2008).
Do anterior se deriva a necesidade dunha
intervención PSICOEDUCATIVA.
As características comúns e xerais das DEA son:
-a persistencia
-a discrepancia
-a interferencia
-a heteroxeneidade.
Según o DSM-5 as dificultades son:
-dificultade na lectura de palabras ou
lentitude e conn moito esforzo
-dificultade para comprender o que lé
-dificultades ortográficas
-dificultades na expresión escrita
-dificultades para dominar o sentido
numérico, datos numéricos, o cálculo
-dificultades no razonamento
matemático