DISLEXIA/DEA, VALORACIÓN E METODOLOXÍA

VALORACIÓN

Áreas para a avaliación psicopedagóxicas

Expresión e comprensión oral Expresión escrita Habilidade lectora Comprensión lectora Cálculo matemático Razonamento

PASOS A SEGUIR

1-Demanda de avaliación psicoeducativa e/ou psicopedagóxica AO XEFE-A D.O.

2-Desenvolvemento da propia avaliación, O desenvolvemento xeral da alumna ou do alumno (Orde 31 outubro 96/ D.229/2011 art.34) Situación escolar: ◦ Historia escolar, Estratexias e estilo de aprendizaxe, Competencia curricular nas distintas áreas ou materias, Proceso evolutivo (embarazo, parto, desenvolvemento)  As características do contexto escolar: Organización xeral do centro e da aula, Estratexias e estilo de ensino,Características e relacións que se establecen no grupo clase: As características do contexto socio-familiar A avaliación neuropsicolóxica das capacidades ou aptitudes: • Psicomotricidade • Cognición • Linguaxe • Aprendizaxes instrumentais • Desenvolvemento socio-emocional

3. Conclusións, onde se especifiquen, segundo a citada Orde do 31 de outubro de 1996, as necesidades educativas da alumna ou do alumno e se oriente sobre o axuste da intervención educativa, considerando tanto os recursos persoais como os materias necesarios para axustar a proposta curricular e facilitar o seu desenvolvemento persoal, familiar e social.

4. Redacción do informe psicopedagóxico (orde 31 outubro 96/ D.229/2011 art.35) Datos persoais e familiares, desenvolvemento xeral, aspectos relevantes proceso e-a, influencias contexto socio-familiar, identificación de necesidades, orientacións para a proposta curricular e para o desenvolvemento persoal e socio-familiar

5. Información dos resultados e das orientacións DOCENTES FAMILIAS ALUMNO-A

METODOLOXÍA XERAL

-Deseñar camiños variados para aprender. -Identificar as fortalezas e empregalas para mellorar as competencias do alumnado. • Valorar as diferenzas individuais. • Utilizar modelos colaborativos, tarefas integradas, traballo por proxectos, aprendizaxe-servizo. • Preparar materiais e estratexias adaptadas á diversidade do alumnado. • Fomentar a aprendizaxe con actividades da vida real. • Prestar unha atención permanente ao desenvolvemento emocional do alumnado.

METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN ALUMNADO	METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN CENTRO
Coñecemento da natureza da dificultade específica da aprendizaxe e das repercusións desta no seu desenvolvemento e no seu funcionamento escolar. • Descubrimento e reforzo dos seus puntos fortes (habilidades, destrezas). • Recoñecemento das medidas de atención á diversidade que se están poñendo ao seu dispor. • Establecemento de metas realistas, alcanzables. • Adquisición e uso de estratexias de autocontrol e relaxación. • Desenvolvemento da auto-responsabilidade na vida diaria, co coñecemento e uso de rutinas. • Coñecemento do seu ritmo de aprendizaxe e do proceso que segue para aprender. • Planificación do seu horario de traballo, tendo en conta os tempos dos que dispón e as súas preferencias. • Uso dunha axenda na que anotar as tarefas escolares, os exames, os recados, as notas, etc. • Asegurarse de que conta cos materiais necesarios para o traballo e/ou estudo, colaborando entre os compañeiros e compañeiras. • Adquisición de hábitos de estudo eficaces: buscar un sitio onde se traballe cómodo e sen elementos de distracción; practicar a realización de resumos, esquemas, mapas conceptuais; etc. • Adestramento en estratexias para mellorar a memoria, con regras mnemotécnicas propias que favorezan o almacenamento e a recuperación da información. • Adestramento en auto-instrucións. • Uso de carteis e notas de cores das cousas que soe esquecer. • Demanda ao profesorado das explicacións necesarias das cousas que non entende. • Mellora no uso e no coñecemento das distintas ferramentas informáticas e audiovisuais en canto facilitadoras da aprendizaxe. • Uso dun dicionario que conte co alfabeto enteiro nas marxes.	Establecer liñas metodolóxicas, a nivel de centro e de etapa educativa, que favorezan a aprendizaxe do alumnado con estas dificultades. • Consensuar no centro a elección dos métodos de lectura e de escritura a empregar, así como a temporalización das aprendizaxes. • Potenciar ao máximo a coordinación e transición entre as distintas etapas, especialmente o tránsito de educación infantil -por ser onde se inicia a prelectura e a preescritura- e os primeiros cursos de educación primaria, onde xa se aborda a aprendizaxe da lectura e da escritura propiamente ditas. Promover plans de formación permanente do profesorado (PFPP) de cara á reflexión sobre aspectos metodolóxicos e a incidencia dos mesmos nas dificultades específicas da aprendizaxe. • Fomentar a información e a formación do profesorado sobre estratexias para a atención na aula do alumnado con dificultades específicas de aprendizaxe. • Establecer, de xeito claro, as propostas para a atención ao alumnado con dislexia e/ou outras dificultades específicas da aprendizaxe. • Dotar as aulas de medios tecnolóxicos actualizados e fomentar o seu emprego. • Sensibilizar a toda a comunidade educativa sobre aspectos relacionados coas dificultades específicas da aprendizaxe e as respostas educativas posibles. • Empregar as axendas escolares, sobre todo nos primeiros cursos da ensinanza obrigatoria. • Poñer en marcha un programa de detección temperá das dificultades específicas da aprendizaxe. • Optimizar os recursos humanos do centro para a atención ao alumnado con dificultades específicas da aprendizaxe
METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN EQUIPO DOCENTE
a. RESPECTO DA MOTIVACIÓN E DA AUTOESTIMA DO ALUMNO OU DA ALUMNA: • Facerlle saber que coñece as súas dificultades, polo que se lle van proporcionar recursos para que no seu proceso de aprendizaxe teña as mesmas oportunidades cós seus compañeiros e compañeiras. • Planificar algunha tarefa ou actividade na que destaque, proporcionándolle recoñecemento ante os compañeiros e compañeiras. Comentar con el ou con ela os recursos que lle van axudando e resultando útiles, valorando as melloras que vai tendo e corrixindo os posibles erros. • Non dar os resultados das cualificacións en voz alta. • Facer observacións positivas sobre o seu traballo, reforzando aquilo que necesita mellorar. b. RESPECTO DA AULA E DAS TAREFAS: • Colocar ao alumno ou á alumna nun lugar no que poida recibir a maior cantidade de información de forma correcta así como para que o profesorado poida comprobar que esa información lle chega ben e a interpreta de forma adecuada. • Asegurar que a elección dos compañeiros e das compañeiras, cando se organicen traballos en grupo, se realice de forma equitativa, de xeito que se contribúa ao desenvolvemento de todos eles e elas, tanto desde o punto de vista curricular como social. • Escribir os puntos clave e as palabras novas ao principio da clase, para axudarlle a seguir as explicacións, usando unha tipoloxía (sarakanda, arial, etc.) que defina ben cada letra e un tamaño (12 ou 14) e un interliñado (1,5 ou 2) que facilite a súa lectura. É aconsellable que o fondo do texto sexa en cor crema ou pastel suave, pero non en branco, para evitar que resulte deslumbrante. • Utilizar apoios visuais (mapas conceptuais, esquemas, organizadores gráficos, …) que lle permitan relacionar os conceptos novos coa experiencia previa. • Proporcionar con antelación o material escrito necesario para seguir a clase, tendo en conta a dificultade deste alumnado para tomar notas e, ao mesmo tempo, atender as explicacións. • Verificar que ten todo o material e os apuntamentos necesarios para o estudo. • No caso de practicar lecturas en voz alta, proporcionarllas con suficiente antelación para que as poida preparar, evitando, deste xeito, tensións que menoscaben a súa autoestima. • Asegurarse que entende as tarefas, polo que é adecuado dividilas, variar o formato e verificar a súa comprensión. Non dubidar en repetirlle e explicarlle as cousas as veces que sexa necesario. Proporcionar instrucións, tanto orais como escritas, claras, concisas e secuenciadas en pasos. • Permitir o uso das tecnoloxías da información e da comunicación na aula (calculadoras, gravadoras, tabletas, lectores electrónicos, dicionarios, ortografía, texto para os programas de voz, audio libros, ...), que poden ser ferramentas moi útiles. • Corrixir as tarefas de forma individualizada co alumno ou coa alumna, valorando os traballos polo seu contido e non pola súa forma, e non abusando da cor vermella nas correccións. Mellor usar cores non “prohibitivas”, dar sempre a palabra ou a resposta correcta e evitar tachar os erros -preferiblemente rodealos-. • Darlle todo o tempo que necesite para terminar as súas tarefas. • Fomentar o uso de axendas e/ou calendarios, comprobando que a información anotada é correcta. • Non limitarlle a súa actividade a tarefas simples, pero si dosificarlle a cantidade de traballo, tendo en conta que lle levará máis tempo facelo có esto do alumnado, tanto na casa como na clase. O equipo docente coordinará e organizará a cantidade de traballo que se lle pode mandar para a casa diariamente. • Facer observacións positivas sobre o seu traballo, sen deixar de sinalarlle aquilo no que necesita mellorar e a forma de facelo. • Na medida do posible, evitar que teña que copiar o enunciado dos exercicios, para non consumir o tempo que necesita para entendelos e para dar as respostas. • Permitirlle o uso do ordenador para entregar traballos escritos. • Adaptar os libros de lectura ao nivel lector do alumno ou da alumna e ás súas preferencias.
METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN FAMILIAS
En xeral: • Axudarlle a que aprenda a organizar o traballo, a que saiba calcular canto tempo lle supoñerá realizar as tarefas escolares ou preparar un exame, prevendo as pausas para evitar a fatiga excesiva. Recorrer a axendas visuais das diferentes actividades, tarefas, etc. • Axudarlle a que sexa capaz de organizar os materiais necesarios para as clases diarias e para as actividades extraescolares. • Utilizar códigos de cores para favorecer a localización das cousas que necesita. • Axudarlle a xestionar a súa axenda, de forma diaria e semanal. • Facer xogos de memoria simples, para axudarlle a preparar exames, e regras mnemotécnicas, para lembrar regras ortográficas, etc. • Axudarlle a facer mapas conceptuais para mellorar as súas técnicas de traballo intelectual. • Utilizar recursos informáticos e técnicos adecuados ás súas dificultades. b. En educación infantil: • Aproveitar calquera situación da vida cotiá para espertar a curiosidade dos nenos e nenas por todo tipo de texto escrito: literario, funcional e de información ou consulta. • Falar e escoitar ao seu fillo ou filla, utilizando unha linguaxe rica e expresiva. • Interesarse polo que fixeron na escola. • Prestar atención ás preguntas dos nenos e nenas sobre a lectura, mesmo antes de que empecen a aprender formalmente a ler e a escribir. • Practicar a lectura en voz alta de contos e outro tipo de textos: libros «ilustrados» sobre animais, adiviñas, trabalinguas, xogos de palabras, poesías, etc; achegando o seu fillo ou filla aos mundos maravillosos creados pola literatura. • Conectar o que len co que sucede na vida cotiá. • Cantarlles cancións, lerlles libros de rimas e dicirlles trabalinguas divertidos. Estes axudan a que os nenos e nenas se volvan sensibles aos diferentes sons que conteñen as palabras. Pódense utilizar monicreques para facer a actividade máis atractiva. c. En educación primaria: • Continuar coas suxestións recomendadas para educación infantil. • Presentar a lectura como unha maneira divertida e emocionante de ocupar o tempo libre. • Deixarlle claro que a familia comprende as súas dificultades, que sempre estará ao seu lado para axudarlle, que logrará avances aínda que lle custe moito e que poderá contar con axuda específica para iso. • Valorar os seus progresos na lectura. • Propiciar un clima agradable e relaxado para a práctica da lectura. • Suxerir lecturas, non obrigar a ler. • Ser paciente co ritmo de lectura do seu fillo ou filla. O mellor que pode facer este ou esta é ler detidamente cada palabra. Como pai ou nai evitar animarlle a adiviñalas. Favorecer o hábito da lectura. A mellor maneira de facelo é poñelo en práctica cada día. É recomendable dedicar todos os días un tempo á lectura en contextos lúdicos, tales como a lectura compartida ou lectura de contos. • Practicar xogos diversos que axuden a desenvolver a conciencia fonolóxica (dominó de letras, encrucillados, vexo-vexo, palabras encadeadas). • Traballar en todo momento en colaboración co profesorado. • Axudarlle a planificar as tarefas longas. • Realizar actividades para fomentar a comprensión: que lle conte o que leu, prediga o que cre que pasará na historia, faga preguntas ou aclare termos, etc. • Servir de modelo e ler. Os nenos e nenas imitan o que ven e valoran o que os adultos fan. Ir á biblioteca con frecuencia, onde hai actividades para toda a familia (lectura de contos, ordenadores, axuda coas tarefas e outros eventos para o goce de toda a familia). • Dar apoio emocional e social: aumentar a súa autoestima reforzando os seus éxitos e os seus logros, recoñecendo o seu esforzo. • Axudarlle a distribuír as tarefas escolares de acordo a un plan de traballo, plasmándoo de forma visual. • Na casa, poñer os libros ao alcance dos seus fillos e fillas, de forma que poidan ler unha e outra vez os que lles gusten (non é sempre necesario comprar libros, poden ser de préstamo ou intercambiados con familiares e amizades). • Converter a lectura nunha actividade de cada día. • Falarlles durante as comidas e noutros tempos en que a familia estea xunta. Os nenos e as nenas aprenden mellor as palabras cando as oen frecuentemente. • Aproveitar toda oportunidade para presentarlle palabras novas e interesantes. • Preguntar ao profesorado de que forma se lles pode axudar.

AVALIACIÓN CURRICULAR SEMPRE desde os principios de AVALIACIÓN CONTINUA, GLOBAL E FORMATIVA RECOMENDACIÓNS: Extraordinario coidado do desenvolvemento psicolóxico, do terreo emocional. E para iso o alumno ou a alumna ten que saber, ten que experimentar que o profesorado coñece e comprende a súa realidade, que lle vai axudar en todo o que precise, que lle vai a conceder todo o tempo necesario, que vai permitir que manifeste a súa competencia da forma que mellor lle resulte, pero que tamén lle vai esixir esforzo e rendemento acorde ao seu potencial.

Asegurarse de que entenden o que se lles demanda. E para iso hai que explicarlles, verbalmente ou polo medio que mellor se adapte, as tarefas que se propoñen. E explicárllelas tantas veces como sexan necesarias. Este proceso é independente de que saiban a resposta ao que se lles demanda. Primeiro hai que asegurarse de que comprenden o que se lles pide. • Na medida do posible, usar a avaliación oral en lugar da escrita, pois o traslado da información, tanto na escritura como nas operacións, posiblemente non reflicta as súas competencias. Se este alumnado é máis competente na comunicación verbal non debe haber ningún problema en que sexa ese medio o usado na maioría dos procesos de avaliación dos seus coñecementos, da súa competencia curricular. Cando se use a forma escrita para avaliar, evitar preguntas que requiran unha resposta moi elaborada. Mellor optar por preguntas de SI/NON, de VERDADEIRO/FALSO, de PASO A PASO, de RESPOSTA CURTA, etc., e non penalizar os posibles erros ortográficos ou ser tolerantes con eles. Igualmente, débeselles permitir que expliquen oralmente o que escribiron ou querían escribir. • Facilitarlles, con suficiente antelación, toda a información necesaria sobre o modelo de exame, a súa estrutura, a forma de complementalo, etc. • En sesións de traballo colaborativo, usar a avaliación grupal como recurso, onde afloran as fortalezas de cada quen. • Darlles todo o tempo que necesiten para rematar tarefas e, de ser o caso, dosificárllelas, repatírllelas no tempo. Tamén é conveniente adecuar o formato (tipoloxía -sarakanda, arial, etc.- que defina ben cada letra, tamaño -12 ou 14- e interliñado -1,5 ou 2-) e resaltar as palabras clave (utilizando negriñas en lugar de subliñados e de cursivas), de xeito que facilite a súa lectura e comprensión. • Evitar que teñan que copiar as preguntas dun exame, dárllelas impresas e en “monodoses” (cada pregunta, cada operación a realizar debe diferenciarse do conxunto ou da globalidade da actividade). O mesmo, sempre que sexa posible, nas tarefas do día a día. • Evitar as dobres negacións na formulación das preguntas. • Corrixirlles e comentarlles persoalmente as súas producións, as súas elaboracións, usando todo tipo de exemplos e de forma reiterada. • Permitirlles o uso das tecnoloxías da información e da comunicación en todas as tarefas posibles, especialmente como apoio ás súas dificultades na escritura e no cálculo. Táboas de multiplicar, calculadoras, táboas periódicas, etc. deben estar ao dispor do alumnado en todo tipo de probas de avaliación. • Evitar as connotacións negativas nas correccións das súas tarefas, explicándolles o que debían contestar e como podían facelo. • Axustar a cantidade de tarefas ao que se pretende comprobar, medir, avaliar. Non se trata de simplificar as tarefas senón de axustar a cantidade e o medio, e ser coherentes na progresividade da complexidade ou dificultade. • Manterlles o mesmo nivel de esixencia có resto do alumnado. O que deben ser distintos son os procedementos, os tempos, etc. Permitirlles o uso de esquemas, de gráficos e de todo aquilo que facilite a súa comprensión. • Axudarlles a revisar todas as respostas nas probas ou tarefas escritas. • Distribuír adecuadamente as probas específicas de avaliación, con suficiente antelación e evitando a coincidencia de varias no mesmo día. • Valorar, de forma relevante, o traballo do día a día, o esforzo, a actitude, etc. Considerar o conxunto do proceso, non só o resultado.

SEGUIMENTO  DA INTERVENCIÓN

-A nivel de alumnado. -A nivel de equipo docente. -A nivel do departamento de orientación. -A nivel da familia.

RECURSOS TIC

a. Dispositivos: Escáner portátil, que permite converter documentos de texto en documentos editables e, ao mesmo tempo, pode traducilos e, incluso, reproducilos en audio. • Libro electrónico, nos que se pode modificar o espaciado, o formato de letra e, nalgúns casos, converter o texto a voz. • Portátil ou tablet con corrector ortográfico, gravadora de voz, formato de texto, etc. • Calculadora, moi útil para asegurar a correcta realización das operación unha vez que se domina a súa mecánica. b. Programas ou aplicacións que facilitan: • Modificar formatos, corrixir automaticamente, etc. • Converter textos a voz e voz a texto. • Elaborar mapas conceptuais. • Mellorar a velocidade lectora. • Incrementar o vocabulario. • Mellorar a ortografía. c. Outros recursos: • Páxinas web do Ministerio de Educación e Formación Profesional e das consellerías de educación das distintas comunidades autónomas. • Xogos educativos. • Webs de asociacións de dislexia (exemplos: https://agadix.es, http:// plataformadislexia.org, etc.) • Webs de departamentos de orientación de centros educativos (exemplos: orientacionandujar, PTsansuena, etc.).Páxinas web que permiten descargar distintas fontes para facilitar a Lectura  (exemplos: https://opendyslexic.org, https://www.dafont.com/es/).