Páginas

jueves, 13 de febrero de 2020

DISLEXIA/DEA, VALORACIÓN E METODOLOXÍA


VALORACIÓN

Áreas para a avaliación psicopedagóxicas
Expresión e comprensión oral
Expresión escrita
Habilidade lectora
Comprensión lectora
Cálculo matemático
Razonamento

PASOS A SEGUIR
1-Demanda de avaliación psicoeducativa e/ou psicopedagóxica AO XEFE-A D.O.
2-Desenvolvemento da propia avaliación,
O desenvolvemento xeral da alumna ou do alumno (Orde 31 outubro 96/ D.229/2011 art.34)
Situación escolar:
◦ Historia escolar, Estratexias e estilo de aprendizaxe, Competencia curricular nas distintas áreas ou materias, Proceso evolutivo (embarazo, parto, desenvolvemento)
 As características do contexto escolar:
Organización xeral do centro e da aula, Estratexias e estilo de ensino,Características e relacións que se establecen no grupo clase:
As características do contexto socio-familiar
A avaliación neuropsicolóxica das capacidades ou aptitudes:
• Psicomotricidade
• Cognición
• Linguaxe
• Aprendizaxes instrumentais
• Desenvolvemento socio-emocional
3. Conclusións, onde se especifiquen, segundo a citada Orde do 31 de outubro de
1996, as necesidades educativas da alumna ou do alumno e se oriente sobre o
axuste da intervención educativa, considerando tanto os recursos persoais como os
materias necesarios para axustar a proposta curricular e facilitar o seu
desenvolvemento persoal, familiar e social.

4. Redacción do informe psicopedagóxico (orde 31 outubro 96/ D.229/2011 art.35)
Datos persoais e familiares, desenvolvemento xeral, aspectos relevantes proceso e-a, influencias contexto socio-familiar, identificación de necesidades, orientacións para a proposta curricular e para o desenvolvemento persoal e socio-familiar

5. Información dos resultados e das orientacións
DOCENTES
FAMILIAS
ALUMNO-A

METODOLOXÍA XERAL
-Deseñar camiños variados para aprender.
-Identificar as fortalezas e empregalas para mellorar as competencias do alumnado.
• Valorar as diferenzas individuais.
• Utilizar modelos colaborativos, tarefas integradas, traballo por proxectos,
aprendizaxe-servizo.
• Preparar materiais e estratexias adaptadas á diversidade do alumnado.
• Fomentar a aprendizaxe con actividades da vida real.
• Prestar unha atención permanente ao desenvolvemento emocional do
alumnado.



METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN ALUMNADO
METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN CENTRO
Coñecemento da natureza da dificultade específica da aprendizaxe e das repercusións desta no seu desenvolvemento e no seu funcionamento escolar.
• Descubrimento e reforzo dos seus puntos fortes (habilidades, destrezas).
• Recoñecemento das medidas de atención á diversidade que se están poñendo ao seu dispor.
• Establecemento de metas realistas, alcanzables.
• Adquisición e uso de estratexias de autocontrol e relaxación.
• Desenvolvemento da auto-responsabilidade na vida diaria, co coñecemento e uso de rutinas.
• Coñecemento do seu ritmo de aprendizaxe e do proceso que segue para aprender.
• Planificación do seu horario de traballo, tendo en conta os tempos dos que dispón e as súas preferencias.
• Uso dunha axenda na que anotar as tarefas escolares, os exames, os recados, as notas, etc.
• Asegurarse de que conta cos materiais necesarios para o traballo e/ou estudo, colaborando entre os compañeiros e compañeiras.
• Adquisición de hábitos de estudo eficaces: buscar un sitio onde se traballe cómodo e sen elementos de distracción; practicar a realización de resumos, esquemas, mapas conceptuais; etc.
• Adestramento en estratexias para mellorar a memoria, con regras mnemotécnicas propias que favorezan o almacenamento e a recuperación da información.
• Adestramento en auto-instrucións.
• Uso de carteis e notas de cores das cousas que soe esquecer.
• Demanda ao profesorado das explicacións necesarias das cousas que non entende.
• Mellora no uso e no coñecemento das distintas ferramentas informáticas e audiovisuais en canto facilitadoras da aprendizaxe.
• Uso dun dicionario que conte co alfabeto enteiro nas marxes.
Establecer liñas metodolóxicas, a nivel de centro e de etapa educativa, que favorezan a aprendizaxe do alumnado con estas dificultades.
• Consensuar no centro a elección dos métodos de lectura e de escritura a empregar, así como a temporalización das aprendizaxes.
• Potenciar ao máximo a coordinación e transición entre as distintas etapas, especialmente o tránsito de educación infantil -por ser onde se inicia a prelectura e a preescritura- e os primeiros cursos de educación primaria, onde xa se aborda a aprendizaxe da lectura e da escritura propiamente ditas.
Promover plans de formación permanente do profesorado (PFPP) de cara á reflexión sobre aspectos metodolóxicos e a incidencia dos mesmos nas dificultades específicas da aprendizaxe.
• Fomentar a información e a formación do profesorado sobre estratexias para a atención na aula do alumnado con dificultades específicas de
aprendizaxe.
• Establecer, de xeito claro, as propostas para a atención ao alumnado con dislexia e/ou outras dificultades específicas da aprendizaxe.
• Dotar as aulas de medios tecnolóxicos actualizados e fomentar o seu emprego.
• Sensibilizar a toda a comunidade educativa sobre aspectos relacionados coas dificultades específicas da aprendizaxe e as respostas educativas posibles.
• Empregar as axendas escolares, sobre todo nos primeiros cursos da ensinanza obrigatoria.
• Poñer en marcha un programa de detección temperá das dificultades específicas da aprendizaxe.
• Optimizar os recursos humanos do centro para a atención ao alumnado con dificultades específicas da aprendizaxe
METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN EQUIPO DOCENTE
a. RESPECTO DA MOTIVACIÓN E DA AUTOESTIMA DO ALUMNO OU DA ALUMNA:
Facerlle saber que coñece as súas dificultades, polo que se lle van proporcionar recursos para que no seu proceso de aprendizaxe teña as mesmas oportunidades cós seus compañeiros e compañeiras.
• Planificar algunha tarefa ou actividade na que destaque, proporcionándolle recoñecemento ante os compañeiros e compañeiras. Comentar con el ou con ela os recursos que lle van axudando e resultando útiles, valorando as melloras que vai tendo e corrixindo os posibles erros.
Non dar os resultados das cualificacións en voz alta.
• Facer observacións positivas sobre o seu traballo, reforzando aquilo que necesita mellorar.
b. RESPECTO DA AULA E DAS TAREFAS:
Colocar ao alumno ou á alumna nun lugar no que poida recibir a maior cantidade de información de forma correcta así como para que o profesorado poida comprobar que esa información lle chega ben e a interpreta de forma adecuada.
• Asegurar que a elección dos compañeiros e das compañeiras, cando se organicen traballos en grupo, se realice de forma equitativa, de xeito que se contribúa ao desenvolvemento de todos eles e elas, tanto desde o punto de vista curricular como social.
Escribir os puntos clave e as palabras novas ao principio da clase, para axudarlle a seguir as explicacións, usando unha tipoloxía (sarakanda, arial, etc.) que defina ben cada letra e un tamaño (12 ou 14) e un interliñado (1,5 ou 2) que facilite a súa lectura. É aconsellable que o fondo do texto sexa en cor crema ou pastel suave, pero non en branco, para evitar que resulte deslumbrante.
• Utilizar apoios visuais (mapas conceptuais, esquemas, organizadores gráficos, …) que lle permitan relacionar os conceptos novos coa experiencia previa.
Proporcionar con antelación o material escrito necesario para seguir a clase, tendo en conta a dificultade deste alumnado para tomar notas e, ao mesmo tempo, atender as explicacións.
• Verificar que ten todo o material e os apuntamentos necesarios para o estudo.
• No caso de practicar lecturas en voz alta, proporcionarllas con suficiente antelación para que as poida preparar, evitando, deste xeito, tensións que menoscaben a súa autoestima.
Asegurarse que entende as tarefas, polo que é adecuado dividilas, variar o formato e verificar a súa comprensión. Non dubidar en repetirlle e explicarlle as cousas as veces que sexa necesario.
Proporcionar instrucións, tanto orais como escritas, claras, concisas e secuenciadas en pasos.
Permitir o uso das tecnoloxías da información e da comunicación na aula (calculadoras, gravadoras, tabletas, lectores electrónicos, dicionarios, ortografía, texto para os programas de voz, audio libros, ...), que poden ser ferramentas moi útiles.
Corrixir as tarefas de forma individualizada co alumno ou coa alumna, valorando os traballos polo seu contido e non pola súa forma, e non abusando da cor vermella nas correccións. Mellor usar cores non
“prohibitivas”, dar sempre a palabra ou a resposta correcta e evitar tachar os erros -preferiblemente rodealos-.
• Darlle todo o tempo que necesite para terminar as súas tarefas.
• Fomentar o uso de axendas e/ou calendarios, comprobando que a información anotada é correcta.
• Non limitarlle a súa actividade a tarefas simples, pero si dosificarlle a cantidade de traballo, tendo en conta que lle levará máis tempo facelo có esto do alumnado, tanto na casa como na clase. O equipo docente coordinará e organizará a cantidade de traballo que se lle pode mandar para a casa diariamente.
• Facer observacións positivas sobre o seu traballo, sen deixar de sinalarlle aquilo no que necesita mellorar e a forma de facelo.
• Na medida do posible, evitar que teña que copiar o enunciado dos exercicios, para non consumir o tempo que necesita para entendelos e para dar as respostas.
• Permitirlle o uso do ordenador para entregar traballos escritos.
• Adaptar os libros de lectura ao nivel lector do alumno ou da alumna e ás súas preferencias.
METODOLOXÍA/ORIENTACIÓNS/INTERVENCIÓN FAMILIAS
En xeral:
• Axudarlle a que aprenda a organizar o traballo, a que saiba calcular canto tempo lle supoñerá realizar as tarefas escolares ou preparar un exame, prevendo as pausas para evitar a fatiga excesiva. Recorrer a
axendas visuais das diferentes actividades, tarefas, etc.
• Axudarlle a que sexa capaz de organizar os materiais necesarios para as clases diarias e para as actividades extraescolares.
• Utilizar códigos de cores para favorecer a localización das cousas que necesita.
• Axudarlle a xestionar a súa axenda, de forma diaria e semanal.
• Facer xogos de memoria simples, para axudarlle a preparar exames, e regras mnemotécnicas, para lembrar regras ortográficas, etc.
• Axudarlle a facer mapas conceptuais para mellorar as súas técnicas de traballo intelectual.
• Utilizar recursos informáticos e técnicos adecuados ás súas dificultades.
b. En educación infantil:
• Aproveitar calquera situación da vida cotiá para espertar a curiosidade dos nenos e nenas por todo tipo de texto escrito: literario, funcional e de información ou consulta.
• Falar e escoitar ao seu fillo ou filla, utilizando unha linguaxe rica e expresiva.
• Interesarse polo que fixeron na escola.
• Prestar atención ás preguntas dos nenos e nenas sobre a lectura, mesmo antes de que empecen a aprender formalmente a ler e a escribir.
• Practicar a lectura en voz alta de contos e outro tipo de textos: libros «ilustrados» sobre animais, adiviñas, trabalinguas, xogos de palabras, poesías, etc; achegando o seu fillo ou filla aos mundos maravillosos creados pola literatura.
• Conectar o que len co que sucede na vida cotiá.
• Cantarlles cancións, lerlles libros de rimas e dicirlles trabalinguas divertidos. Estes axudan a que os nenos e nenas se volvan sensibles aos diferentes sons que conteñen as palabras. Pódense utilizar monicreques para facer a actividade máis atractiva.
c. En educación primaria:
• Continuar coas suxestións recomendadas para educación infantil.
• Presentar a lectura como unha maneira divertida e emocionante de ocupar o tempo libre.
• Deixarlle claro que a familia comprende as súas dificultades, que sempre estará ao seu lado para axudarlle, que logrará avances aínda que lle custe moito e que poderá contar con axuda específica para iso.
• Valorar os seus progresos na lectura.
• Propiciar un clima agradable e relaxado para a práctica da lectura.
• Suxerir lecturas, non obrigar a ler.
• Ser paciente co ritmo de lectura do seu fillo ou filla. O mellor que pode facer este ou esta é ler detidamente cada palabra. Como pai ou nai evitar animarlle a adiviñalas. Favorecer o hábito da lectura. A mellor maneira de facelo é poñelo en práctica cada día. É recomendable dedicar todos os días un tempo á lectura en contextos lúdicos, tales como a lectura compartida ou lectura de contos.
• Practicar xogos diversos que axuden a desenvolver a conciencia fonolóxica (dominó de letras, encrucillados, vexo-vexo, palabras encadeadas).
• Traballar en todo momento en colaboración co profesorado.
• Axudarlle a planificar as tarefas longas.
• Realizar actividades para fomentar a comprensión: que lle conte o que leu, prediga o que cre que pasará na historia, faga preguntas ou aclare termos, etc.
• Servir de modelo e ler. Os nenos e nenas imitan o que ven e valoran o que os adultos fan. Ir á biblioteca con frecuencia, onde hai actividades para toda a familia (lectura de contos, ordenadores, axuda coas tarefas e outros eventos para o goce de toda a familia).
• Dar apoio emocional e social: aumentar a súa autoestima reforzando os seus éxitos e os seus logros, recoñecendo o seu esforzo.
• Axudarlle a distribuír as tarefas escolares de acordo a un plan de traballo, plasmándoo de forma visual.
• Na casa, poñer os libros ao alcance dos seus fillos e fillas, de forma que poidan ler unha e outra vez os que lles gusten (non é sempre necesario comprar libros, poden ser de préstamo ou intercambiados con familiares e amizades).
• Converter a lectura nunha actividade de cada día.
• Falarlles durante as comidas e noutros tempos en que a familia estea xunta. Os nenos e as nenas aprenden mellor as palabras cando as oen frecuentemente.
• Aproveitar toda oportunidade para presentarlle palabras novas e interesantes.
• Preguntar ao profesorado de que forma se lles pode axudar.

AVALIACIÓN CURRICULAR
SEMPRE desde os principios de AVALIACIÓN CONTINUA, GLOBAL E FORMATIVA
RECOMENDACIÓNS: Extraordinario coidado do desenvolvemento psicolóxico, do terreo emocional. E para iso o alumno ou a alumna ten que saber, ten que experimentar que o profesorado coñece e comprende a súa realidade, que lle vai axudar en todo o que precise, que lle vai a conceder todo o tempo necesario, que vai permitir que manifeste a súa competencia da forma que mellor lle resulte, pero que tamén lle vai esixir esforzo e rendemento acorde ao seu potencial.
Asegurarse de que entenden o que se lles demanda. E para iso hai que explicarlles, verbalmente ou polo medio que mellor se adapte, as tarefas que se propoñen. E explicárllelas tantas veces como sexan necesarias.
Este proceso é independente de que saiban a resposta ao que se lles demanda. Primeiro hai que asegurarse de que comprenden o que se lles pide.
• Na medida do posible, usar a avaliación oral en lugar da escrita, pois o traslado da información, tanto na escritura como nas operacións, posiblemente non reflicta as súas competencias. Se este alumnado é máis competente na comunicación verbal non debe haber ningún problema en que sexa ese medio o usado na maioría dos procesos de avaliación dos seus coñecementos, da súa competencia curricular.
Cando se use a forma escrita para avaliar, evitar preguntas que requiran unha resposta moi elaborada. Mellor optar por preguntas de SI/NON, de VERDADEIRO/FALSO, de PASO A PASO, de RESPOSTA CURTA, etc., e non penalizar os posibles erros ortográficos ou ser tolerantes con eles. Igualmente, débeselles permitir que expliquen oralmente o que escribiron ou querían escribir.
• Facilitarlles, con suficiente antelación, toda a información necesaria sobre o modelo de exame, a súa estrutura, a forma de complementalo, etc.
• En sesións de traballo colaborativo, usar a avaliación grupal como recurso, onde afloran as fortalezas de cada quen.
Darlles todo o tempo que necesiten para rematar tarefas e, de ser o caso, dosificárllelas, repatírllelas no tempo. Tamén é conveniente adecuar o formato (tipoloxía -sarakanda, arial, etc.- que defina ben cada letra, tamaño -12 ou 14- e interliñado -1,5 ou 2-) e resaltar as palabras clave (utilizando negriñas en lugar de subliñados e de cursivas), de xeito que facilite a súa lectura e comprensión.
Evitar que teñan que copiar as preguntas dun exame, dárllelas impresas e en “monodoses” (cada pregunta, cada operación a realizar debe diferenciarse do conxunto ou da globalidade da actividade). O mesmo, sempre que sexa posible, nas tarefas do día a día.
• Evitar as dobres negacións na formulación das preguntas.
• Corrixirlles e comentarlles persoalmente as súas producións, as súas elaboracións, usando todo tipo de exemplos e de forma reiterada.
• Permitirlles o uso das tecnoloxías da información e da comunicación en todas as tarefas posibles, especialmente como apoio ás súas dificultades na escritura e no cálculo. Táboas de multiplicar, calculadoras, táboas periódicas, etc. deben estar ao dispor do alumnado en todo tipo de probas de avaliación.
• Evitar as connotacións negativas nas correccións das súas tarefas, explicándolles o que debían contestar e como podían facelo.
• Axustar a cantidade de tarefas ao que se pretende comprobar, medir, avaliar. Non se trata de simplificar as tarefas senón de axustar a cantidade e o medio, e ser coherentes na progresividade da complexidade ou dificultade.
Manterlles o mesmo nivel de esixencia có resto do alumnado. O que deben ser distintos son os procedementos, os tempos, etc. Permitirlles o uso de esquemas, de gráficos e de todo aquilo que facilite a súa comprensión.
• Axudarlles a revisar todas as respostas nas probas ou tarefas escritas.
Distribuír adecuadamente as probas específicas de avaliación, con suficiente antelación e evitando a coincidencia de varias no mesmo día.
Valorar, de forma relevante, o traballo do día a día, o esforzo, a actitude, etc. Considerar o conxunto do proceso, non só o resultado.

SEGUIMENTO  DA INTERVENCIÓN
-A nivel de alumnado.
-A nivel de equipo docente.
-A nivel do departamento de orientación.
-A nivel da familia.

RECURSOS TIC
         a. Dispositivos:
Escáner portátil, que permite converter documentos de texto en documentos editables e, ao mesmo tempo, pode traducilos e, incluso, reproducilos en audio.
• Libro electrónico, nos que se pode modificar o espaciado, o formato de letra e, nalgúns casos, converter o texto a voz.
• Portátil ou tablet con corrector ortográfico, gravadora de voz, formato de texto, etc.
• Calculadora, moi útil para asegurar a correcta realización das operación unha vez que se domina a súa mecánica.
b. Programas ou aplicacións que facilitan:
• Modificar formatos, corrixir automaticamente, etc.
• Converter textos a voz e voz a texto.
• Elaborar mapas conceptuais.
• Mellorar a velocidade lectora.
• Incrementar o vocabulario.
• Mellorar a ortografía.
c. Outros recursos:
• Páxinas web do Ministerio de Educación e Formación Profesional e das consellerías de educación das distintas comunidades autónomas.
• Xogos educativos.
• Webs de asociacións de dislexia (exemplos: https://agadix.es, http:// plataformadislexia.org, etc.)
• Webs de departamentos de orientación de centros educativos (exemplos: orientacionandujar, PTsansuena, etc.).Páxinas web que permiten descargar distintas fontes para facilitar a Lectura  (exemplos: https://opendyslexic.org, https://www.dafont.com/es/).