QUÉ É A APRENDIZAXE BASADA EN NÚMEROS? Consiste na habilidade para empregar e relacionar os números, as súas operacións básicas, os símbolos e as formas de expresión e razoamento matemático, tanto para producir e interpretar distintos tipos de información, como para ampliar o coñecemento sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade, e para resolver problemas relacionados coa vida cotiá. Así mesmo, implica o coñecemento e manexo dos elementos matemáticos básicos –distintos tipos de números, medidas, símbolos, elementos xeométricos, etc.- en situacións reais ou simuladas da vida cotiá, e a posta en práctica de procesos de razoamento que levan á resolución dos problemas ou á obtención de información. Todo será empregado para enfrontarse ás situacións cotiás e reais que o precisen.
As aprendizaxes
realizadas con números maipulando, investigando, experimentando a través das
posicións no espacio, das semellanzas e diferenzas das figuras xeométricas, dos
cuantificadores, ...farán posible que se poñan en acción procesos cognitivos presentes nos dominios cognitivos
(Bloom, revisado por Anderson et al. 2001) como son: coñecer, identificar,
comparar, categorizar, crear, deliberar, analizar,...
Por outra parte, as actividades
manipulativas a través dos bloques lóxicos, regletas, sudokus, dominós,
...incrementan a concentración, a atención, a capacidade de observación, a
planificacioón, o razonamento, ,...
Do mesmo xeito,
promove a autoestima e autoconcepto, o pensamento reflexivo, analítico,
analóxico, deliberativo, creativo,...
Igualmente favorece a
capacidade creativa, a imaxinación, a resolución de problemas, a tomar
iniciativas,...
Como vemos, o deseño
de secuencias didácticas que integren o pensamento lóxico-matemático deben
incluir actividades e exercicios de
cálculo matemático, pensamento numéricos, razonamento, comprensión de
relacións, ou ben que as tarefas integradas conten coa necesidade de
desenvolver o pensamento lóxico.
Existen múltiples intelixencias e unha delas é a INTELIXENCIA LÓXICA MATEMÁTICA
A aprendizaxe baseada en números é manipulativa (polo que as fichas de lápiz e papel non poden ser o principal recurso), parte de obxectos reais, desenvolve o pensamento lóxico-matemático, favorece a aplicación do razoamento matemático e as súas ferramentas para describir, interpretar e predicir distintos fenómenos no seu contexto, o sentido do número, a acción de contar (ascendente-descendente), as transformacións de números-segmentacións-composición-descomposición de números, a subitización, a estimación, a xeometría e á loxica.
Os números están na vida cotiá e debemos visbilizalos e procurar a pescuda entre o alumnado.
Se queremos empregar o ABN será perfecto pero sabendo que debemos favorecer que o alumnado indague, valore, planifique, ...
Os números serven para crear textos enumerativos, para crear: receitas de cociña, para pasar lista, para cuantificar os días de sol e de choiva, para coñecer e identificar nomes largos e nomes curtos, frases longas e frases curtas, etc
Os números teñen familias: familia da decena 10 (11, 12, 13, 14, ...), 20 (21, 22, 23, ...), 30,....
Os números teñen amigos ou teñen rúas: a rúa do 5 (5, 15, 25, ...), rúa do 7 (7, 17, 27,...)
Os números teñen veciños: anterior e posterior a un número, a unha decena,...
PARA SABER MÁIS
Se queremos empregar o ABN será perfecto pero sabendo que debemos favorecer que o alumnado indague, valore, planifique, ...
Os números serven para crear textos enumerativos, para crear: receitas de cociña, para pasar lista, para cuantificar os días de sol e de choiva, para coñecer e identificar nomes largos e nomes curtos, frases longas e frases curtas, etc
Os números teñen familias: familia da decena 10 (11, 12, 13, 14, ...), 20 (21, 22, 23, ...), 30,....
Os números teñen amigos ou teñen rúas: a rúa do 5 (5, 15, 25, ...), rúa do 7 (7, 17, 27,...)
Os números teñen veciños: anterior e posterior a un número, a unha decena,...
PARA SABER MÁIS
Orientacións metodolóxicas do pensamento matemático
Para avanzar no
desenvolvemento do pensamento matemático, as mestras e os mestres terán
presente que as nocións numéricas, as de localización espacial, as de xeometría
ou as de medición se favorecen cando as criaturas manipulan, comparan, observan
e, sobre todo, expresan as súas ideas e estas son tomadas en conta para saber como
interpretan, como perciben o mundo e como se ven a si mesmas como parte del.
Os procesos de adquisición
das nocións matemáticas básicas –numéricas, espaciais, de forma e de medida–
involucran actividade, pensamento e fala como parte de algo que as criaturas xa
fan informalmente e acotío.
É importante para
desenvolver o pensamento lóxico-matemático ofrecerlles a oportunidade de
resolver pequenos problemas e situacións problemáticas concretas relacionados
coa súa vida diaria; por exemplo, chegar a recoñecer as medidas reais dun cadro
que estamos vendo nunha ilustración, nos que constrúan explicacións e analicen información
utilizando diversos cuantificadores. Isto implica poder ofrecerlles un conxunto
de información, incentivándoos a que observen e que formulen preguntas, que
fagan estimacións, que busquen os datos que necesitan, identificando os diferentes
camiños que se poden seguir para contestar unha pregunta dada.
É preciso considerar
que o medio ofrece múltiples alternativas para aproximar naturalmente a nena e
o neno ás primeiras nocións matemáticas. No contorno inmediato, é posible
atopar e descubrir similitudes e diferenzas, series distintas de elementos,
agrupacións, organizacións e cantidades.
Terase en conta que
cando as criaturas chegan á escola xa teñen un percorrido no seu coñecemento
lóxico-matemático. Este comeza cos primeiros esquemas perceptivos e motores na
manipulación dos obxectos. A partir desta manipulación, vai formando novos
esquemas máis precisos que lle permiten coñecer cada obxecto individualmente e
distinguilo dos outros, establecendo as primeiras relacións entre eles. Unha actividade
posterior, básica para a lóxica, é a agrupación dos obxectos. Esta primeira
selección é a orixe da clasificación,
cuxos criterios van
dende os máis subxectivos e arbitrarios, ata outros máis convencionais. As
nenas e os nenos van elaborando progresivamente novas relacións entre os
obxectos e así aparece o establecemento de semellanzas e diferenzas e das
relacións de equivalencia. Estas, pola súa vez, dan paso ás relacións de orde e
ás súas primeiras seriacións de elementos, guiadas por criterios cada vez máis
complexos. A partir de todas estas actividades, as nenas e os nenos van
adquirindo o concepto intuitivo de cantidade e poderán
utilizar algunhas
nocións –cuantificadores– previas ao concepto de número. Un concepto básico
para asentar o coñecemento lóxicomatemático é o de conservación da cantidade.
Van organizando o espazo e adquirindo nocións topolóxicas básicas, asociadas
ás temporais, aínda que a construción do concepto de tempo é un proceso lento e
gradual que as criaturas realizarán a partir das súas propias secuencias
temporais.
No descubrimento dos
números e do seu sentido, é esencial favorecer que as nenas e os nenos
constaten a súa existencia e achega á súa vida cotiá en diferentes actividades,
xogos, visitas e saídas que realicen a distintos lugares. As nocións numéricas
e a súa expresión deben contextualizarse en situacións que impliquen agregar,
reunir, quitar, igualar, comparar e combinar.
Para favorecer o
establecemento das relacións espaciais, é importante considerar que as nenas e
os nenos adquiren as primeiras nocións en función do seu propio corpo e,
progresivamente, transfírenas aos obxectos e ao seu contorno inmediato. Por
iso, todas aquelas actividades lúdicas, tales como xogos corporais, bailes,
percorridos que establezan distintas posicións e direccións…, a realización de
sinxelos planos e mapas de situación, son propostas adecuadas para desenvolver
este aspecto.
En canto ao
descubrimento de figuras e corpos xeométricos e as súas diversas variacións
segundo a posición en que se sitúen, é fundamental provelos de experiencias que
lles permitan observalos dende diferentes perspectivas e en distintos lugares,
favorecendo comentarios sobre o que sucede e representándoos graficamente.
Nas formas de
medición, cabe considerar os medios primarios a través dos cales as criaturas
poden facelo: coas mans para lonxitude, peso ou superficie ou a través dos seus
brazos ou pés en traxectos ou volumes máis extensos; tamén se poden utilizar
unidades tales como: medidas arbitrarias de lonxitude –varas, cordeis…–, de
superficie –follas, baldosas, ladrillos…–, de capacidade –mans, cuncas, botellas…–.
Posteriormente, incentivarase que se inicien en sistemas de medición
convencionais, como regras, termómetros, reloxos, pesas, etc.
Fomentarase a súa capacidade
de comprensión axudándolles a establecer relacións entre as calidades e as
características das persoas e dos obxectos: comparando tamaños, texturas,
formas, figuras; agrupándoos segundo algún criterio de clasificación; buscando
correspondencia entre os elementos e ordenando secuencias en patróns.
Explicacións xerais
A ABN consiste na
habilidade para empregar e relacionar os números, as súas operacións básicas,
os símbolos e as formas de expresión e razoamento matemático, tanto para
producir e interpretar distintos tipos de información, como para ampliar o
coñecemento sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade, e para
resolver problemas relacionados coa vida cotiá. Así mesmo, implica o
coñecemento e manexo dos elementos matemáticos básicos –distintos tipos de
números, medidas, símbolos, elementos xeométricos, etc.- en situacións reais ou
simuladas da vida cotiá, e a posta en práctica de procesos de razoamento que
levan á resolución dos problemas ou á obtención de información. Todo será
empregado para enfrontarse ás situacións cotiás e reais que o precisen.
As aprendizaxes
realizadas con números maipulando, investigando, experimentando a través das
posicións no espacio, das semellanzas e diferenzas das figuras xeométricas, dos
cuantificadores, ...farán posible que se poñan en acción procesos cognitivos presentes nos dominios cognitivos
(Bloom, revisado por Anderson et al. 2001) como son: coñecer, identificar,
comparar, categorizar, crear, deliberar, analizar,...
Por outra parte, as actividades
manipulativas a través dos bloques lóxicos, regletas, sudokus, dominós,
...incrementan a concentración, a atención, a capacidade de observación, a
planificacioón, o razonamento, ,...
Do mesmo xeito
promove a autoestima e autoconcepto, o pensamento reflexivo, analítico,
analóxico, deliberativo, creativo,...
Igualmente favorece a
capacidade creativa, a imaxinación, a resolución de problemas, a tomar
iniciativas,...
Como vemos, o deseño
de secuencias didácticas que integren o pensamento lóxico-matemático deben
incluir actividades e exercicios de
cálculo matemático, pensamento numéricos, razonamento, comprensión de
relacións, .ou ben que as tarefas integradas conten coa necesidade de
desenvolver o pensamento lóxico.
Non
podemos esquecer a existencia das INTELIXENCIAS MÚLTIPLES (Howard Gardner) e que establece que na INTELIXENCIA LÓXICA-MATEMÁTICA
faise uso do hemisferio lóxico do cerebro.
As Capacidades implicadas son: capacidade para identificar
modelos, calcular, formular e verificar hipóteses, utilizar o método científico
e os razonamentos inductivo e deductiv