ORIENTACIÓNS PARA TRABALLAR A LINGUAXE ESCRITA E/OU OS TRASTORNOS NA LINGUAXE ESCRITA
Que é a Dislexia? Que é un trastorno da linguaxe escrita?
A Dislexia ou Trastorno na linguaxe escrita como se denomina no DSM-IV é un trastorno que se caracteriza por ter unha dificultade á hora de comprender tanto textos escritos, como para memorizar ou distinguir algunhas letras, ou grupos de letras entre algunhas cousas máis. Polo xeral, este trastorno preséntase entre os 8 e os 13 anos de idade, dáse cando o hemisferio cerebral que é responsable de procesar a información visual, actúa dunha forma máis lenta que o hemisferio que é o encargado dos procesos asociados á linguaxe. Nalgunhas ocasións, a Dislexia tamén se asocia coa disgrafia ou a dificultade de escribir. Ter este trastorno, fai que ,en xeral, os procesos de aprendizaxe sexan máis difíciles de levar a cabo con normalidad, e en algunhnas ocasións, dependendo dos síntomas que se presenten, pode chegar a ser unha situación incapacitante.
Os síntomas que poden darse, poden aparecer en conxunto ou de forma illada, isto último resulta máis común. Os síntomas poden ter dúas orixes, en primeiro lugar, están os factores neurofisiológicos que se dan por mor dunha maduración moito máis lenta do sistema nervioso, e doutra banda están os factores psicolóxicos xa que as presións e as tensións que se dan inflúen drásticamente no progreso deste trastorno.
Cando estamos a falar do proceso da aprendizaxe da linguaxe escrita debemos ter en conta que interveñen diferentes procesos: perceptivos (percibir e interpretar as letras e palabras), léxicos (ler correctamente as palabras), sintácticos (interpretar as diferentes estruturas sintácticas, signos de puntuación,…) e semánticos (extraer o significado do lido, integralo na memoria e realizar inferencias), cognitivos, afectivos-emocionais, atencionais,…
En Educación Infantil, é prematuro falar de DISLEXIA pero si podemos establecer accións para que, de existir en cursos posteriores, teñamos moitos aspectos xa desenvolvidos. Pois a estas idades non é posible valorar a velocidade lectora, erros cando len palabras, omisión de letras nunha palabra ou palabras completas; substitución dunha letra por outra; substitución de palabras ao ler; engadir letras ou palabras na lectura, confusión de letras similares:P-B-D-Q;M-N-OU-Ñ-H;etc
Outros aspectos importantes que poden ter menos desenvolvido é:
· Memoria a curto prazo
· a conciencia fonética, é dicir a capacidade de analizar os sons do fala (dificultades sobre todo a nivel de fonemas).
· Dificultades de orientación espacial: dificultades para imitar xestos en espello, identificar dereita, esquerda,…
· Dificultades visioperceptivas: problemas para reproducir debuxos sen sentido, varias figuras geométricas ou liñas que seguen diferentes traxectorias; dificultades para discriminar debuxos similares ou símbolos, distinguir arriba e abaixo, diante-detrás, identificar figuras-imaxes-letras iguais ou diferentes a un modelo, dificultades para identificar diferentes figuras-imaxes-letras iguais a un modelo,…
· Problemas de psicomotricidade: están frecuentemente asociados á dislexia, trastornos como os do ritmo, equilibrio ou aqueles que teñen un pobre coñecemento do seu esquema corporal.
· Poden ter dificultade para traballar con outro tipo de símbolos: números, signos matemáticos.
· O seu rendemento está por baixo do promedio da súa idade en tarefas de memoria visual inmediata e tarefas de ritmo.
· Problemas coa lateralidade: a lateralización é o proceso polo cal o neno vai facendo máis dominante un lado que o outro a medida que se desenvolve, o dereito ou o esquerdo, diestros ou zurdos e non está definitivamente establecida ata os 6 anos.
O rendemento intelectual en xeral é correcto (por exemplo, o Cociente Intelectual está dentro dos valores normais). Parece que só está afectada a lectura e os procesos que conleva.
O diagnóstico é complexo, xa que cada dislexia é distinta e evoluciona de forma diferente en cada neno. Necesítase unha avaliación psicopedagógica específica. Doutra banda, para estar completamente seguros do diagnóstico, recoméndase esperar ata os 7 ou 8 anos.
Exemplo de actividades para mellorar a Dislexia: As actividades deben promover o desenvolvemento da percepción, da conciencia fonolóxica, da atención, da memnoria, da lateralidade,….e sempre con GUÍAS para o ÉXITO.
- identificar sons, aislar sons
-conciencia fonemas
-percepción e discriminación visual e espacial de formas xeométricas dando un modelo
-identificar letras nunha palabra dando un modelo
-localizar letras nunha determinada posición dando un modelo
-identificar figuras iguais a un modelo
-identificar letras iguais a un modelo
-identificar palabras iguais a un modelo
-asociar imaxe e palabra
-realizar bingos de letras
-executar laberintos de formas, de letras, de palabras,…
-aislar letras dunha palabra dando modelo
-aislar sílabas dunha palabra dando modelo
-aislar palabras dunha frase dando modelo
-contar palabras dunha frase
-contar letras dunha palabra
-Exercicios de linguaxe: nomear e definir obxectos, debuxos, contar contos.
-Exercicios perceptivos e manuais: recoñecer e agrupar obxectos segundo a cor, segundo o tamaño e a forma.
-Exercicios para mellorar o coñecemento da súa propia estrutura corporal.
-Exercicios de actividade mental: de atención e memoria, organizar e ordenar elementos, observar e distinguir uns obxectos doutros.Exercicios espaciais (abaixo-arriba, diante-detrás, etc.)
-Exercicios de equilibrio estático: manterse sobre un pé, manterse na punta dos pés, etc.
-Exercicios de equilibrio dinámico: saltar sobre dous pés, saltar cun pé, etc
-Exercicios para coñecer o seu propio corpo: sinalar partes do corpo, dicilas polo seu nome, etc.